Home
Sobre Antonio Miranda
Currículo Lattes
Grupo Renovación
Cuatro Tablas
Terra Brasilis
Em Destaque
Textos en Español
Xulio Formoso
Livro de Visitas
Colaboradores
Links Temáticos
Indique esta página
Sobre Antonio Miranda
 
 


 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

POESÍA PARAGUAYA
Coordinación de MIGUEL ÁNGEL FERNÁNDEZ



 

SUSY DELGADO 

 

 

Escritora bilingüe y periodista, nació en San Lorenzo, Paraguay, en 1949. Su obra literaria muestra una clara preeminencia del género de la poesía. Sus cuatro primeros poemarios en guaraní –Tesarái mboyve (Antes del olvido), Tataypýpe (Junto al Fuego), Ayvy membyre (Hijo de aquel verbo) y Ñe’ë jovái (Palabra en dúo)- fueron publicados en versión bilingüe y están reunidos en la antología que lleva este último título. En el 2007 publicó otro poemario con textos originales en guaraní, en versión bilingüe, Jevy ko’ë, que incluye el cuento del mismo título, distinguido con el Premio Cide Hamete Benengeli para relatos escritos en lenguas hispánicas distintas del castellano, de la Universidad Toulouse Le Mirail y Radio Francia Internacional, en el 2005.

 

Algunos de sus poemarios en castellano son Sobre el beso del viento, La rebelión de papel y Las últimas hogueras. Publicó también el volumen de cuentos La sangre florecida, la antología 25 Nombres Capitales de la Literatura Paraguay, y en el campo de la literatura para niños el libro Ñe’ë saraki y los que integran la Colección Che pomimi.

 

Además del premio mencionado, su poemario Tataypýpe fue Primer Finalista en el Premio Extraordinario de Literaturas Indígenas de Casa de las Américas, Cuba, en 1991. Obtuvo también diversas distinciones nacionales como las siguientes: Personaje del Año en 1997, Mención Especial del Premio Municipal en 1998 y 2000, y el año Segundo Premio Municipal de Literatura en 2006. Su obra literaria ha sido difundida en el exterior en diversas antologías, publicaciones especializadas y páginas web de diversos países de América y Europa. Algunos de sus libros han sido traducidos al inglés, el portugués y el alemán. 

 

Tiene una extensa trayectoria como periodista cultural en medios de prensa paraguayos y desde hace tres años dirige la revista literaria Takuapu. Dirige igualmente el Taller de Poesía Ara Satï desde el año 2000.  

 

 

POEMAS DE SUSY DELGADO

EM GUARANI, ESPAÑOL Y PORTUGUÊS

 

Tradução de Antonio Miranda 

-----------------------------------------------------------------------------------

 

1

Mba’éicha

 

Ko’águive, opa mba’e ha’etehápe

y kirirï,

¿mba’éicha ñamboherakuaa pe temimbyasy?

Oime kuri ára

ha’e ha’évami

ñande guata tekovére,

ñane maña opa mba’ére,

ñane ñe’ë jepivegua,

ñambo jo’a jo’áva kane’ömeve

ha hetaiteve, tasëmeve.

 

Ko’a mombyryetéguive,

hetaite mba’e rire,

opa mba’e ojeaho’i rire

guerotï anambusúpe,

¿mba’éicha ñambohérata temimbyasy?

 

Ko’águive, opa mba’e ha’etehápe

y kirirï,

¿mbaéicha ñambohérata ñe’ë porä?

Oime kuri ára

ha’e oñemohendávami

opa mba’e apytépe,

hory ha oñembyasy ha iróva apytépe,

jepevérö añete

ovy’avévaicha

umi ipahápegua ndive.

 

Ha katu ko’a mombyryete guive,

¿mba’éicha ñahenóita pe ñe’ë porä?

 

 

¿Cómo?

 

Aquí donde ya todo pareciera                 

ser agua calma,

¿Cómo se nombra la tristeza?

Hubo otro tiempo

en que ella era

el modo de caminar por la vida,

la manera de mirar las cosas,

y era palabra cotidiana,

repetida hasta el cansancio

y más veces aún hasta el llanto.

 

Aquí desde tan lejos,

después de tantas cosas,

cuando ya todo se ha cubierto

con un grueso manto de pudor,

¿cómo nombrar la tristeza?

 

Aquí donde ya todo pareciera

ser agua calma,

¿cómo se nombra la poesía?

Hubo otro tiempo

en que ella se acomodaba

en medio de todas las cosas,

las amables, las tristes, las amargas,

aunque, es verdad,

parecía encontrarse más a gusto

con las últimas.

 

Pero aquí desde tan lejos,

¿cómo llamar a la poesía?

 

 

Como?

 

                                              

Aqui aonde já tudo parecería

ser água calma,

como nomear a tristeza?

Houve um tempo

em que ela era

o modo de andar pela vida,

a maneira de olhar as coisas,

e era palavra corriqueira,

repetida até o cansaço

e mais ainda até o pranto.

 

Aquí desde tão longe,

depois de tantas coisas,

quando já tudo está coberto

com um espesso manto de pudor,

como nomear a tristeza?

 

Aquí onde já tudo parecería

ser agua calma,

como nomear a poesía?

Houve um tempo

em que ela se acomodava

entre todas as coisas,

as amáveis, as tristes, as amargas,

embora, verdade se diga,

parecía encontrar-se mais afim

com as últimas.

 

Mas aquí tão distante,

como nomear a poesía?

 

 

-----------------------------------------------------------------------------------

 

2

 

Peichaite nga’u

 

Peichaite nga’u

che rekovemi:

tahenda porä

ko yvy ape ári,

tojajái rei

kuarahy rendýicha,

tojahu yvytúpe..

 

 

Ojalá así fuera

 

Ojalá así fuera

mi pequeña vida:

que estuviera asentada

en un buen lugar

sobre esta tierra,

que brillara

como el fuego del sol

y se bañara en el viento...

 

 

                   Oxalá fosse assim

 

                       Oxalá fosse assim

minha vida pequena:

que estivesse assentada

em um bom lugar

sobre esta terra,

que brilhasse

como o fogo do sol

e banhasse no vento….

 

-----------------------------------------------------------------------------------

 

3

Ñati’ü

 

Ha añe’ëtarö peëme ko árape che retäre,

añe’ëta peteï ñati’üre,

peteï ñati’umi

ipu’akapáva hína

ipaha ñangarekoräre,

ipaha ára pytu oïmívarehe,

opytáva ko yvy tujápe

okuera’ÿhápe akänundu tuja.

 

 

Y si tuviera que hablarles hoy de mi país,

les hablaría de un mosquito,

un ñati’ü

que está haciendo estragos

en las últimas defensas,

las últimas hilachas de aire,

que quedan en este viejo territorio

de viejas incuradas fiebres.

 

 

E se tivesse que falar hoje de meu país,

falaria de um mosquito,

um ñati’ü

que está fazendo estrago

nas últimas defesas,

nos últimos fiapos de ar,

que restam neste velho território

de velhas malcuradas febres.

 

-----------------------------------------------------------------------------------

 

4

Ñati’u

chavimi

tepoti

Ñati’ü

pirumi

ñembyahýi

taryrýi

räimbiti

sagua’a

tarova

tatapÿi  pyryrÿi

pïrï ári.

 

Ñati’ü

tymba rangue

mamanga ry’ái

ta’anga rei

mba’eve.

Aña’i

Añahü

Aña póra

Aña mo’ä.

Ky’a rapicha

mboriahu ra’y

ñemano räimbe

ñemano rakua

ñati’ü.

 

 

Mosquito

chiquito

mierdita.

Mosquito

flaquito

hambriento

obsesivo

dientudo

atrevido

enloquecido

brasa girando

sobre el escalofrío.     

 

Mosquito

proyecto de animal

sudor de moscardón

figura vana

nada.

Diablo chico

diablo negro

fantasma de diablo

casi diablo.

Prójimo de lo sucio

hijo de la pobreza

filo de la muerte

aguja de la muerte

mosquito.     

 

 

 

Mosquito

diminuto

bostinha.

Mosquito

Fraquinho

faminto

obsessivo

dentuço

atrevido

enlouquecido

brasa girando

sobre o calafrio.

 

Mosquito

projeto de animal

suor de moscardo

figura vã

nada.

Diabo chiquito

diabo negro

fantasma de diabo

quase diabo.

Próximo do sujo

filho da pobreza

fio da morte

agulha da morte

mosquito.

.......................................................

 

5

 

Ka’aru kirirï

 

Upe ka’aru nomÿiri, te’onguetýicha kuri. Tä tä ipu mombyrýva mante oñehendu, itapu kororö tujaguive.

Tavaguasu ojeaho’i reboso ñembyasýpe ha itindy, okirirï. Ha’ete ku hasëva kirirïháme, tesay’ÿme. Ikatu te’onguety voi ra’e.

Ha katu osoro sapy’a sapukái pyaupa kusuvi, ojokaitéva umi te’ongue angapyhy. Guyraita ratatï ojupi sarambípe, iñapañuái yvytu tarovárehe oguahë va’ekue hayhupára ñemyröicha, ojasurúva opaite kuárape.

Yvytu pochy oinupa ha ombopepa yvoty ha tataindy, ha upérö guarä mba’e sunu hatävévape, oï osapukáiva ñembo’e ojekuaa’ÿva, oñohehápe opárupi mba’ery ka’urä hü ha inéva, umi ita jehaipyre apytépe.

Peteï anguja ohua’ï te’ongue róga tujágotyo, ohekahápe ñemo’ä ha peteï tesapirï oikaräiva sununúpe, oveve kangy sapy’aitemi, tague hüngymíva, vevúi asy, yvytimbo sa’yju apytépe.

Ha peteï mbarakaja ombohovái sapukáipe, guataha kyhyje, pya’e opiäva ka’arúre.

 

 

Tarde callada

 

La tarde estaba quieta como un cementerio.  Sólo se oía de tanto en tanto, el tan tan lejano de un ronco campanario.

La ciudad, envuelta de un rebozo triste, se agachaba, callada. Parecía llorar en silencio, sin lágrimas. Era tal vez, un cementerio. 

Pero irrumpió de pronto un torbellino de gritos destemplados, quebrando por completo la paz de aquellos muertos. Y una nube de pájaros se levantó desordenadamente, enredándose en el viento enloquecido que llegó como un amante despechado, violando todos los huecos.

El huracán enloquecido aplastaba con certeros manotazos las flores y las velas, cuando en un trueno más potente, alguien gritó una oración extraña, esparciendo un licor oscuro y maloliente entre las lápidas.

Un ratón escapó hacia los panteones más antiguos buscando refugio y en un segundo que marcó el estruendo, se suspendió un momento, pelusa gris, suave, entre la ocre polvareda.

Un gato puso el eco al grito, transeúnte asustado, fugaz de la tarde.

 

 

Tarde calada

 

A tarde estaba calma como um cemitério. Só se ouvia, de vez em quando,

o tantã distante de um rouco campanário.

A cidade, envolta de um rebuço triste, se agachava, calada. Parecia chorar

         em silêncio, sem lágrimas. Era talvez um cemitério.

Mas surgiu de repente um torvelinho de gritos destemperados, quebrando por completo a paz daqueles mortos. E uma nuvem de pássaros se ergueu

desordenadamente, enredando-se no vento enlouquecido que chegou como

um amante despeitado, violando todos os vazios.

O furacão enlouquecido aplastava com palmadas certeiras as flores e as

velas, quando no trono mais potente, alguém gritou uma oração estranha,

espargindo um licor escuro e malcheiroso entre as lápides.

Um rato escapou na direção dos jazigos mais antigos buscando refúgio e

em um segundo que marcou o estrondo, suspendeu um minuto, penugem

gris, suave, entre a poeirada ocre.

Um gato pôs um eco no grito, transeúnte assustado, fugaz na tarde.

 

 

 

Página publicada em janeiro de 2008.



Voltar a  página do Paraguay Topo da Página Click aqui

 

 

 
 
 
Home Poetas de A a Z Indique este site Sobre A. Miranda Contato
counter create hit
Envie mensagem a webmaster@antoniomiranda.com.br sobre este site da Web.
Copyright © 2004 Antonio Miranda
 
Click aqui Click aqui Click aqui Click aqui Click aqui Click aqui Click aqui Click aqui Click aqui Click aqui Home Contato Página de música Click aqui para pesquisar